30 grudnia 2013r. została opublikowana w Dzienniku Ustaw nowa ustawa o cudzoziemcach (Dz. U. z 2013r. poz. 1650). Ustawa wejdzie w życie 1 maja 2014r.

Ze względu na swą objętość i strukturę redakcyjną (ustawa liczy sobie 522 artykuły i jest podzielona na działy i rozdziały) nowy akt prawny można nazwać kodeksem cudzoziemców. Kwestie dotyczące legalizacji pobytu cudzoziemców zostały uregulowane w dziale V (zezwolenie na pobyt czasowy) i w dziale VI (zezwolenie na pobyt stały i zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE).

Zezwolenie na pobyt czasowy będzie udzielane:

• na pracę (jako łączne zezwolenie na pobyt i na pracę)
• w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji
• w celu wykonywania pracy przez cudzoziemca delegowanego przez pracodawcę zagranicznego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
• w celu prowadzenia działalności gospodarczej
• w celu kształcenia się na studiach
• w celu prowadzenia badań naukowych
• członkom rodzin obywateli Rzeczypospolitej Polskiej oraz członkom rodzin cudzoziemców
• ofiarom handlu ludźmi
• ze względu na okoliczności wymagające krótkotrwałego pobytu
• ze względu na inne okoliczności.

Zezwolenie na pobyt stały będzie udzielane:

• dziecku cudzoziemca, któremu udzielono zezwolenia na pobyt stały lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE pozostającym pod jego władzą rodzicielską:
  • urodzonemu po udzieleniu rodzicowi zezwolenia na pobyt stały lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE lub
  • urodzonemu w okresie ważności zezwolenia na pobyt czasowy udzielonemu temu cudzoziemcowi
• dziecku obywatela polskiego pozostającemu pod jego władzą rodzicielską
• osobie o polskim pochodzeniu zamierzającej osiedlić się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na stałe
• cudzoziemcowi pozostającemu w uznawanym przez pawo Rzeczypospolitej Polskiej związku małżeńskim z obywatelem polskim przez co najmniej 3 lata przed dniem złożenia wniosku i przebywającemu bezpośrednio przed złożeniem wniosku na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieprzerwanie przez okres nie krótszy niż 2 lata na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego ze względu na małżeństwo z obywatelem polskim lub w związku z uzyskaniem statusu uchodźcy, ochrony uzupełniającej lub zgody na pobyt ze względów humanitarnych
• ofierze handlu ludźmi
• cudzoziemcowi przebywającemu nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio przed złożeniem wniosku przez okres nie krótszy niż 5 lat na podstawie statusu uchodźcy, ochrony uzupełniającej lub zgody na pobyt ze względów humanitarnych
• cudzoziemcowi przebywającemu nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio przed złożeniem wniosku przez okres nie krótszy niż 10 lat na postawie zgody na pobyt tolerowany udzielonej na podstawie art. 351 pkt 1 lub 3
• cudzoziemcowi, któremu udzielono na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej azylu
• cudzoziemcowi posiadającemu Kartę Polaka i zamierzającemu osiedlić się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na stałe.

Do postępowań administracyjnych niezakończonych do dnia wejścia w życie nowej ustawy o cudzoziemcach decyzją ostateczną i wszczętych przed tym dniem będą stosowane dotychczasowe przepisy.